Mogelijke rol van voedselovergevoeligheden bij chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS/ME) en fibromyalgie

Het is opmerkelijk dat de klachten bij de meeste CVS/ME-patiënten al verminderen als ze een aangepast voedingsschema volgen. 

Hoe komt het dat deze patiënten snel beterschap ondervinden als ze hun voedingsschema aanpassen?

Een significant aantal CVS/ME-patiënten vertoont kortademigheid of astma. Dit kan worden uitgelokt door allergische (IgE en IgG gemedieerde) en pseudo-allergische triggers zoals tyramine en histamine. Dit zijn biogene amines die spiercontracties kunnen uitlokken ter hoogte van het maagdarmkanaal maar ook ter hoogte van de longen. Als dit ter hoogte van de spieren van de luchtwegen gebeurt, kan kortademigheid of astma optreden. Hierdoor vermindert de hoeveelheid op te nemen zuurstof sterk. Daarnaast kunnen histamine en tyramine ook invloed hebben op de vervormbaarheid (dilatatie en contractie) van de bloedvaten en dus ook op de bloedcirculatie. Indien de bloedcirculatie verlaagt, worden er minder zuurstof en voedingsstoffen nodig voor een optimale energieproductie en een vlugger herstel aangevoerd.

Zuurstofopname via onze longen is nodig voor energieproductie (aerobe oxidatie) waardoor we fysieke arbeid kunnen leveren. Indien er zuurstoftekort optreedt, zal het lichaam overschakelen op andere mechanismen om energie te produceren, maar dit proces is veel minder efficiënt (levert minder energie). Dit proces noemt men het anaerobe metabolisme (zonder tussenkomst van zuurstof). Het nadeel van deze energielevering is de vorming van een eindproduct namelijk melkzuur dat vermoeidheid, spierpijnen en spierkrampen in de hand kan werken.

Een afkeer voor bepaalde etenswaren kan wijzen op een intolerantie voor bepaalde voedingsmiddelen. 

Inname van het juiste type koolhydraten, rekening houdend met een mogelijke intolerantie voor lactose- en/of fructose en bepaalde graansoorten, is dus van groot belang ter aanvulling van hun glycogeenreserves (koolhydraten). Vetverbranding komt dan weer minder aan bod bij personen met CVS/ME, omdat zuurstof noodzakelijk is bij dit proces.

Pseudo-allergieën kunnen ook leiden tot ontstekingen in het bindweefsel, dat de structuur vormt van spieren en pezen. Als de ontsteking chronisch wordt, krijg je problemen met botontwikkeling en kalkopname. Een tekort aan kalk verlaagt de botdensiteit en vermindert de spiercontractie die noodzakelijk is voor inspanningen.

Een ander opvallend kenmerk bij mensen met CVS/ME zijn maagdarmproblemen: maagzuur (soms teveel en soms te weinig), darmkrampen, constipatie, diarree en opgeblazen gevoel. Ook dit kan worden uitgelokt door biogene amines. Dit kan leiden tot dysbiose (onevenwichtige darmflora), wat de dosissen histamine, tyramine en andere toxische bijproducten in het lichaam nog zal verhogen. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht. 

Om die te doorbreken, is het nodig om zo snel mogelijk te achterhalen welke voedingstriggers de maagdarmklachten uitlokken. Ook de zogenaamde 'leaky-gut' (verhoogde darmpermeabiliteit), die men bij veel CVS/ME-patiënten aantreft en die het gevolg kan zijn van dysbiose, allergische reacties of infecties, moet worden aangepakt. Dit kan immers leiden tot voedingstekorten omdat er minder voedingsstoffen, vitaminen en mineralen worden opgenomen (zie ook maagzuurtekort onder rubriek maagklachten). En deze hebben we net nodig om energie te produceren en voor het herstellen van onze spieren. Door slechte opname van de brandstoffen zullen spiereiwitten worden afgebroken en worden gebruikt als brandstofleveranciers.

Meerdere personen kunnen tevens te maken krijgen met een overbelaste, verzwakte of tekortschietende levercapaciteit. Dit kan familiaal bepaald zijn of veroorzaakt worden door een vroeger doorgemaakte hepatitis of langdurig maaguur tekort. Metabolische omzettingen van vitaminen of vetzuren waar de lever verantwoordelijk voor is, verlopen dan moeilijker waardoor meer ontstekingen kunnen optreden in het lichaam.

Figuur: Signalen van een verzwakte of overbelaste lever.        

Een infectie kan leiden tot meer intoleranties omwille van de verhoogde darmdoorlaatbaarheid, maar anderzijds kan door het ontwikkelen van allergieën en intoleranties of maagzuurtekort de woekering van een schimmel of andere infectiehaard in het lichaam ook toenemen, wat de allergieën weer doet toenemen. Intoleranties kunnen namelijk de gezondheid en immuniteit uit evenwicht brengen waardoor meerdere gastheren (vb. candida) in de darm kunnen groeien. Ook hier zal men intoleranties en allergieën moeten achterhalen.

Slaapstoornissen komen ook frequent voor bij CVS/ME. Het kan gaan om een slecht inslaappatroon, een lichte slaap of lang slapen maar zich toch nog moe voelen bij het opstaan. Ook nachtzweten, rusteloze benen en dromen zijn typische problemen.

Deze slaapstoornissen verminderen bij een groot deel van de personen na toepassing van het aangepast voedingsschema. Een groeihormoondeficiëntie kan worden vastgesteld bij CVS/ME, wat het spierherstel bemoeilijkt. 

Tevens door stress, hormonale schommelingen, langdurig gebruik van antibiotica of  maagzuurremmers, extreme fysieke inspanningen of een seizoensgebonden allergie (pollen, schimmels..) kan het histamineniveau in het lichaam sterk toenemen waardoor de klachten toenemen. Tijdens deze periode is het dus van groot belang de voeding aan te passen.

Conclusie

Om de vermoeidheid en de bijbehorende klachten te verbeteren, is het dus aangewezen om alle mogelijke factoren tezamen aan te pakken. Elke voedselovergevoeligheid kan in verschillende sterktes voorkomen afhankelijk van ieders voorgeschiedenis (doorgemaakte hepatitis of darminfectie, prematuriteit, stress, allergie seizoen, contact met chemicaliën, gebruik van maagzuurremmers of antibiotica gebruik, vitaminen en mineralen status…). Dit is voor iedereen anders, zodat een individueel voedingsplan nodig is.